Basque Recordings

Erdi Aroan zehar, elkarren kontra zebiltzan lurralde-estatu txiki asko zeuden Europan, eta errege-erreginen boterea mugatuta zegoen, noblezia eta eliza beren lurretan jaun eta jabe zirelako, eta hiriek foruak (legeak) zituztelako.

XV. mendean, estatu horietako asko elkarri atxiki zitzaizkion, subiranoen arteko ezkontzen zein gerra eta konkisten bidez. Erresuma eta jaurerrien lurralde-integrazioari ekin zitzaion, eta, arian-arian, errege-erreginen mende geratu ziren. Horrelaxe sortu ziren monarkia autoritarioak, estatu modernoen iturburuak. Monarkia autoritarioetako errege-erreginek erabateko boterea zuten, alor guztietan. XVI. mendean, hiru monarkia handi nagusitu ziren: Espainiakoa, Frantziakoa eta Ingalaterrakoa.

Estatu modernoak sortu zirenean, errege-erreginek botere guztiak berenganatu zituzten, hainbat tresna erabiliz:

-Lurralde integrazioa: eskontza edo gerren bidez
-Burokrazia: beren aginduak lurralde osoan betearazteko.
-Diplomazia: gainerako estatuetara enbaxadoreak bidaltzeko.
-Armada: boteretsua, mertzenarioz (soldatapeko soldaduz) osatua.
-Ohiko zergak:Gorteek ez zituzten onartu behar.
-Gorte finkoaren sorrera: Erdi Aroan ibiltaria zen.

XVI. eta XVII. mendeetan, errege-erreginek eginahalak egin zituzten botere guztiak berenganatzeko eta monarkia absolutuak ezartzeko. Horretarako, zentralizazioa indartzeaz eta monarkiaren eta herritarren arteko bitartekaritzak urritzeaz gain, botere mugagabeak lortzen saiatu ziren. Ordenari eta segurtasunari askatasunari baino garrantzi handiagoa eman zieten. Monarkek, Jainkoak agintzeko eskubidea eman omen ziela eta, beren aginduak itsu-itsuan betetzera behartu zituzten herritarrak.

Dena den, botere-gehiegikeriak ondorioak izan zituen gerora, protesta-mugimenduen (adibidez, Frantziako Iraultzaren) ondorioz, monarken aginpidea gainbeheran erori baitzen.
(http://www.anakel.com/liburua/ikusi/gizartezientziak/2eso/5/3/2)

Behin batean bazen ehiztari txiro bat, oso oso txiroa. Txabola kaskar batean bizi zen, etzuen beste aterperik.
Behin azokara bidean, gizon bat ikusi zuen txakur bati ostikoka. Animalia bakean uzte aldera ehiztariak mila pezeta eman zizkion gizonari. Mila pezeta! Gero garirik ezin erosi, jakina!

Hurrengo batean katu bat aurkitu zuen egoera berean eta ehiztariak orduan ere ordaindu. Hurrengoan sagu bat eta hurrengoan suge bat. Eta animaliei laguntzeagatik etxera beti esku hutsik. Tira, erabat hutsik ez: sugeak eraztun bat oparitu zion.

- "Zerbait lortu nahi duzunean eraztunari bira eragin eta zure nahia beteko da", esan zion sugeak.

Ehiztaria beti gosez egoten zenez, janaria eskatu zuen. Eraztunari bira eragin eta...hara! Asetzeko adina janari lortu zuen.

Beste batean zelaian zegoela ideia zoro bat bururatu zitzaion:

-"Zelai hau oso polita izango zen zuhaitzetako hostoak urrezkoak balira. Horixe nahi dut"

Eta dammm! Egina. Ze polita, zelako ikusmira ederra!

Inguruko aberats batek zelai hura ikusi zuenean, ehiztariaren altxorra bereganatu nahi izan zuen. Eraztuna kendu zion eta

"Urrea, urre piloa nahi dut" baina alferrik, eraztunak ehiztariaren esana baino etzuen egiten. Aberatsak, amorrualdiarekin, bere gazteluan giltzaperatu zuen ehiztaria.

Badakizue nork askatu zuen? Lagunek, nork bestela! Txakurrak, katuak eta saguak eraztuna lapurtu zuten eta gazteluko zirrikituetan barrena sarturik, ehiztariarengana iritsi ziren. Hortik aurrerakoa eraztunak konpondu zuen:

-"Bihur bedi gaztelu hau txabola eta nire txabola txiroa etxe eder". Egina. "Tira, lagunok, goazen gure etxera"

Bazen behin otso nagi bat, otso alfer hutsa. Beti zegoen etzanda, aharrausika. Eta, jakina, ehizarik egiten ez zuenez, beti zegoen gosez.

Egun batean hamarretakoa jaten zegoen nekazari batekin egin zuen topo. Baserritarraren ogia ikusirik, adurra zerion otsoari. Nekazariak ogia eskeini eta otsoak jan. -“Uhmm, ederra dago. Aizu, zer egin behar da ogia egunero jateko?”

-“Garia erein. Erraza da. Ogia egiteko lehenengo eta behin lurra landu...”

-“Ogia lurrean hazten da?”.

-“Eeeepa! Ez hain azkar joan. Lurra landu ondoren, hazia erein behar da...”.

-“Eta ogia sortzen da!”.

Otsoak nekazariaren hitza entzuteko pazientziarik ere ez zuen eta behin eta berriro mozten zuen haren jarduna:

-“Eta ogia sortzen da!”

-“Eeez!. Gero udaberrira arte itxaron egin behar da, hazia erne arte”.

-“Eta orduan ogia jateko prest dago?”.

-“Ezta! Garia heldu egin behar da, eta udan, helduta dagoenean, moztu egiten da”.

-“Eta orduan ogia jateko prest dago”.

-“Oraindik ez. Eguzkitan lehortu ondoren, ganbarara eraman behar da alea bereizteko, gero errotara...”.

-“Eta horren ondoren bai, ogia jateko prest egongo da, ezta?”

-“Oraindik ez. Ogia egiteko masa egin behar da, legamina bota, egosi...”.

-“Aizu, orain bai, ezta?. Ogia jateko prest egongo da”. –Otsoa neka neka eginda zegoen–.

-“Bai, lan guzti horren ondoren ogia jateko prest dago” , esan zion gizonak irriparre eginez.

-“Pena galanta!”, hasperen egin zuen piztiak, tristuraz-.”Nik ezingo dut inoiz egin. Niretzat lan gogorra da. Ez dago janari errazagorik? Berehala jateko gauzaren...?”.

-“Ez”. – Moztu zion orangoan nekazariak, otso alferraren galdera zoroekin aspertuta- “Guk ere lan asko egin behar dugu jan ahal izateko. Ogirik ez baduzu nahi, badakizu... basora itzuli eta hor konpon Marianton!”.

Hori esan ondoren, sega lepoan hartu eta gari moztera joan zen gizona. Otsoa, bestalde, basora joan eta ehizan hastea erabaki zuen.
(http://www.teatro-testuak.com/ipuinak/03otsogia.html)

Hau froga bat da. Institutu ikastaroa egiten ari naiz, ohozkotasuna lantzeko

Gaur goizean goizeko seiretan esnatu naz eta gosaldu ondoren lanera joan naiz.

Gabon zoriontsuak!

Italiako historia oso aberatsa da, bereziki Mendebaldeko zibilizazioan eragin garrantzitsuena izan duten kulturek bertan izan zutelako sorleku eta gunea. Besteak

Antzinako Erroma
Erroma hiriaren inguruan sortu zen zibilizazioa izan zen. 12 mendetan zehar, zibilizazioak hiru sistema politiko izan zituen: monarkia, oligarkian oinarritutako errepublika eta, azkena, inperioa. Mediterraneo Itsasoko ingurua menderatu zuen armada eta asimilazio kulturalaren bidez. Hala ere, hainbat kausa zela eta, zibilizazioak gainbehera jasan behar izan zuen, eta, azkenean, mendebaldeko erdia behintzat, V. mendean desagertu zen. Ekialdeko erdia, Bizantziar Inperioa bilakatu zen, Konstantinopolishiriburua zuela.
Antzinako Greziarekin batera, Erromako zibilizazioak "Antzinate Klasikoa" osatzen du, egungo mendebaldeko zibilizazioaren oinarri garrantzitsu bat. Izan ere, Erromak legea, gerra, artea, literatura, arkitektura eta gramatika (besteak beste) izugarri garatu zituen.
Erdi Aroa eta Pizkundea
Erdi Aroan ere garrantzitsua izan zen, Eliza Katolikoaren gunea zelako. Erakunde horren boterea izugarria izan zen, XIX. mendera arte Italiako penintsularen erdialde osoa Aita Santuen boterearen menpe egon baitzen. 1088an Bolognako Unibertsitateasortu zuten, herrialde eta Europa osoko zaharrena.
Pizkunde eta Aro Modernoan zehar, Italiako gainerako lurraldeak hiri-estatuetan banatuta zeuden.
Italiaren Batasuna
Italiako nazionalismoak gogor borrokatu zuen urteetan zehar Italiaren batasuna lortzeko. 1861eko martxoaren 17an Italiako Batasuna aldarrikatu zuten. 1870ean Erroman sartu ziren, eta Elizaren Estatuak deuseztatu ziren.

I don't speak basque.