Tego roku na jesieni jeszcze jeden kłopot przybył: młodszego parobka, Kaziuka, brali do wojska. Na jego miejsce byle kogo Prokop przyjąć nie chciał. We młynie praca jest odpowiedzialna, wymaga roztropności i siły. Byle pastuch do tego się nie nadawał. Długo zastanawiał się stary, aż wybór jego padł na Nikitkę Romaniuka z Poberezia. Ojciec Nikitki miał i tak dwóch żonatych synów, a najmłodszy nawet do miast chodził za pracą. Chłopak zdrowy, do rzeczy, i nawet szkołę ukończył.
Powziąwszy raz postanowienie, we czwartek, jako w dzień targowy w Radoliszkach, Prokop wybrał się w drogę. Blisko było z młyna do tartaku, niecała wiorsta. A traktem właśnie ciągnęli chłopi na targ. Jedna za drugą przejeżdżały bryczki i wozy. Każdy Mielnikowi kłaniał się, bo znali go wszyscy. Ten i ów, nie zatrzymując szkapy, zagadał, patrząc ciekawie, jak stary przyjął dopust Boży, który pokręcił mu ostatniego syna, Wasilka. Ale po twarzy Prokopa nic nie było można poznać. Jak zawsze miał zmarszczone brwi i poruszał swoją łopaciastą, siwą brodą.
Nadjechał wreszcie i Romaniuk. Musiał po zakupy jechać, bo wóz był pusty, tylko z tyłu jego baba siedziała.
Prokop kiwnął mu ręką i zaczął iść obok wozu. Uścisnęli sobie dłonie.
— No, co tam? — zapytał Romaniuk. — Tuczysz się, bracie?
— Żyję z Bożą pomocą. Ale zmartwienie mam.
— Słyszałem.
— Nie to. Tylko Kaziuka do wojska biorą.
— Biorą?
— A biorą. — Tak to?...
— Aha. A wiesz, że zarobek u mnie dobry. Parobek głodu nie zazna i jeszcze odłoży.
— Wiadomo — przyznał Romaniuk.
— Tak ja sobie pomyślałem, że twój, niby Nikita, podchodziłby do takiego zajęcia.
— Czemu nie. — Nu, to jak? — Co jak?
— Nu, z Nikita?
— Ano, żeby u ciebie, do pracy? — Aha.
Romaniuk podrapał się po głowie, w jego małych, siwych oczkach błysnęła radość. Powiedział jednak obojętnym tonem:
— Chłopak zdrowy...
— To i chwała Bogu — spiesznie mruknął Prokop w obawie, by Romaniukowi nie przyszło do głowy zapytanie o zdrowie Wasila. — Tylko żeby na przyszły piątek przyszedł, bo w piątek Kaziuka biorą.
— To dobrze, bracie, że mówisz. Bo jego w domu nie ma. On teraz aż do Oszmiany pojechał.
— Roboty szukać?
— A pewno.
— Ale wróci?
— Co nie ma wrócić? Zaraz z Radoliszek pocztową karteczkę do niego wyślę.
— No, to i dobrze. Żeby na piątek...
— Toż rozumiem.
— Pracy teraz wiele. Nie zdołam bez dwóch parobków — dodał Prokop.
— Przyjedzie na czas.
— To z Bogiem!
— Z Bogiem.
Romaniuk potrząsnął lejcami, na co zresztą mały, brzuchaty siwek nawet nie zwrócił uwagi, i pogrążył się w myślach, pełen zadowolenia. Wielkie to jednak było wyróżnienie,, że Mielnik spośród tylu wybrał jego syna.
Odwrócił się i spojrzał na żonę. Z grubych chustek, które szczelnie opatulały jej głowę, widać było tylko nos i oczy.
— Naszego Nikitę Mielnik bierze — powiedział. Baba westchnęła:
— Boże, mój Boże!...
I nie wiadomo było, czy cieszy się, czy się martwi. Zresztą Romaniuk nigdy się nad tym nie zastanawiał. Głos już miała taki jękliwy.
Cieszył się i Prokop. Strasznie nie lubił zmian i niepokojów. Teraz sprawa była załatwiona. Tak mu się przynajmniej zdawało, a zdawało się aż do piątkowego wieczoru.
